آموزش نظم و نظم‌پذیری در دو سالگی
کودکان دوست دارند چیزها را به هم بریزند، کودکان خردسال‌تر حتی اصلا فکر نمی‌کنند چیزها را به هم ریخته‌اند. آن‌ها هرچقدر چیزهای بیشتری برای بازی کردن دور و برشان باشد، سرگرم‌تر می‌شوند و بیشتر لذت می‌برند. گاهی خانۀ شما شبیه حراجی‌های لباس می‌شود و شما همیشه یا در حال گفت‌وگو با كودک برای مرتب کردن هستید و یا در حال مرتب کردن. هر دو كار به شدت از شما انرژی می‌گیرد و شاید سودمند هم نباشد.
اگر همیشه به جمع کردن وسایل کودک مشغول باشید، غیر از خستگی همیشگی شما که بر ارتباطتان با كودك هم تاثير مي‌گذارد، يك مسئوليت كه بر عهدۀ كودك بوده را از او گرفته‌اید و بدتر اينكه كودك متوجه می‌شود كسي هست كه پشت سرش چيزهايي را كه ريخته است جمع كند. گفت‌وگوی بدون آموزش بي‌تاثير است.
ابتدا شرايط را براي مرتب كردن فراهم كنيد. جعبه‌ها و كمد‌هايي را در نظر بگيريد تا هر چيزي جاي معيني داشته باشد. اتاق را از ديد كودك ببينيد، تا مطمئن شويد كودك به راحتي به طبقه‌ها، كمدها و جعبه‌ها دسترسي دارد.
خودتان براي كودكتان الگوي عملي باشيد. در سنين پايين بيشترين يادگيري كودكان از طريق تقليد است.تقليد، تكرار رفتار الگو است كه به طور انتخابي انجام مي‌شود. كودك بيشتر رفتار والدين را براي تقليد انتخاب مي‌كند.
نكتۀ بعدي كه بايد به آن توجه كرد اين است كه حتما با توجه به سن كودك از او توقع داشته باشيم.
اگر کودکان در حدود 2 سالگي نتوانند مطابق معيارهايي كه ديگران برايشان تعيين كرده‌اند رفتار كنند، دچار اضطراب می‌شوند ولي از اينكه از عهدۀ انجام كارهايي كه خودشان تعيين كرده‌اند برآيند، لذت مي‌برند. پس بهتر است به آن‌ها آموزش دهید و بعد به عهدۀ خودشان بگذاریم که نحوۀ جمع کردن را برنامه‌‌ریزی کنند. اينكه كودك ياد بگيرد بعد از بازي وسايل خود را سرجاهايشان بگذارد يك هدف است كه امکان آن از قبل بايد فراهم شده باشد. یعنی آموزش.
آموزش طبقه‌بندي اشيا
خردسالان هم مي‌توانند طبقه‌بندي كنند، يعني اشياء و رويدادهاي مشابه را دسته‌‌بندي كنند. از همان ماه‌هاي اول با نشان دادن تصاوير و نام بردن اسم آن‌ها، كودك با اشيا مختلف و طبقات مختلف آشنا و ذهنش براي طبقه‌بندي آماده مي‌شود.
از 1 سالگي مي‌توان با بازی‌های مختلف، طبقه‌بندي و جمع كردن وسايل را با كودك تمرين كرد و مفهوم و علت مرتب كردن را برايش روشن كرد. مثلا اينكه، همانطور كه ما به خانه نياز داريم، وسايلمان هم خانه‌های مخصوص خودشان را دارند و اينكه اگر وسيله‌اي در جاي نامناسب باشد ممكن است آسيب ببيند. گاهي اين پيامد را مي‌توان عيني به كودك نشان داد. مثلا اسباب‌بازی‌ای كه روي زمين مانده و جمع نشده است، زير پا بماند و بشكند!
از كودك 2 ساله كه با مفاهيم طبقه‌بندي آشنا شده می‌توان خواست كه اسباب‌بازی‌ها را در جعبه‌های مشخص خودش و لباس‌ها را در كمدهاي مخصوص لباس قرار دهد. ولي قرار دادن لباس‌ها در چوب لباسي و آويزان كردن روي رگال كمد نياز به كمك و حمايت دارد. مرتب كردن بدون يادآوري و كمك، انتظار بيش از سن كودك 2 ساله است.
در كودك عادت ايجاد كنيد كه هر بار بعد از اتمام بازي وسايل جمع شود. اين كار را مي‌توان با خواندن آواز، يا بازي‌هايي انجام داد كه تشويق‌كننده باشد و در ذهن كودك جمع كردن همراه با احساس هيجان و شادي تداعي شود. و در نهايت وقتي از كودك مي‌خواهيد كاري انجام دهد، به روشني بيان كنيد كه دقيقا چه كاري بايد انجام دهد. با لحني مهربان و قاطع صحبت كنيد، نه دستوری و با تحکم.
منابع:
روانشناسی رشد، اثر لورا برک
چگونه با کودکم رفتار کنم، اثر گاربر، سهامی
تغییر رفتار و رفتار درمانی، اثر سیف
تهیه و تنظیم: زهرا موسوی
