اختلال زبان به دشواری­ در به کارگیری زبان در شکل­ های مختلف اعم از نوشتار یا گفتار گفته می­شود که به علت نقص در درک و دریافت یا استفاده از زبان رخ می­دهد. دایره لغات محدود، مشکل در جمله ­سازی و مشکل در گفتگو با افراد از جمله نقایصی هستند که در نتیجه اختلال زبان در کودک دیده می­شوند. این اختلال در کودک به دو شکل مختلف دیده می­شود. عموما کودکانی که در مهارت های دریافتی زبان (مثل درک گفتار) مشکل دارند در مهارت های بیانی زبان (مثل سخن گفتن) هم با مشکل مواجه می­شوند. در شکل دیگر این اختلال عموما کودک در مهارت های دریافتی زبان مشکلی ندارد اما در مهارت های بیانی دچار دشواری است.

شیوع اختلال بیانی زبان در کودکان با سن بالاتر، کمتر است. گفته می­شود که حدود 6 درصد از کودکان 5 تا 11 سال دچار این اختلال هستند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته به نظر می­رسد که 20 درصد از کودکان زیر 4 سال دارای مشکلات بیان زبان هستند. در کودکان سنین مدرسه (11سال به بالا) درصد شیوع کمتر و چیزی بین 3 تا 5 درصد می­باشد. اختلال بیانی زبان در پسرها 2 تا 3 درصد بیشتر از دخترها دیده می­شود. همچنین این اختلال در کودکانی که سابقه­ خانوادگی اختلالات ارتباطی دارند بیشتر رخ می­دهد. اختلال بیانی-دریافتی زبان اما اختلال نادرتری است و تخمین شیوع آن در کودکان قبل از سنین مدرسه 5 درصد و در کودکان سنین مدرسه 3 درصد می­باشد. این اختلال هم در پسرها دو برابر بیشتر از دخترها دیده می­شود.

اختلال زبان هم مثل بسیاری از اختلالات دیگر تحت تاثیر عوامل مختلف پدید می ­آید. بعضی ازعوامل شناخته شده شامل ناهنجاری ­های مغزی می­شوند. در کنار این ناهنجاری ­ها گفته می­شود که عوامل محیطی و تربیتی نیز در بروز اختلالات زبانی نقش دارند. اگر علائم این اختلال در سنین مدرسه هم ادامه پیدا کنند باید برای درمان و بهبود آن­ها اقدام کرد چرا که شواهد نشان داده است که درمان­ های پیش از سنین مدرسه عموما موثر نیستند. یکی از درمان­های موثر درمان تعاملی والد-کودک (PCIT) است. تکنیک­های مختلفی جهت بهبود ابعاد مختلف مشکلات زبانی کودک وجود دارند که توسط یک آسیب ­شناس کودک یا گفتاردرمانگر انجام می­شود. درمان­ های غیرمستقیم هم شامل آموزش والدین و معلمان جهت استفاده از تکنیک­ های درمانی مختص این اختلال می­باشند. بسیاری از این تکنیک ­ها بر تقویت و پاداش­ دهی به رفتارهای زبانی مطلوب کودک (مثل ادا کردن درست یک کلمه) متمرکزند. برای بهبود نوع بیانی-دریافتی این اختلال، رواندرمانی می­تواند موثر باشد. همچنین جلسات مشاوره خانواده به بهبود مهارت­­ های ارتباطی و اجتماعی این کودکان کمک می­کند.

منبع:

Sadock, B. J., Sadock, V. A., & Md, R. P. (2014). Kaplan and Sadock’s Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry (Eleventh ed.). LWW.