علت و معلول؛ به دست آوردن احساس کنترل بر جهان
کودکان همیشه از طریق مشاهدۀ آنچه مردم در اطراف آنها انجام می‌دهند یاد می‌گیرند. آنها دانشمندان کنجکاوی به دنیا می‌آیند. حتی مغز کوچک‌ترین بچه‌ها نیز طوری طراحی شده است که صرفاً از طریق مشاهده و بازی، چیزها را به سرعت یاد بگیرد. محقق کوچک خستگی‌ناپذیر شما مجذوب پدیدۀ علت و معلول می‌شود، و بنابراین بیشترین یادگیری را هنگام بازی خواهد داشت؛ یعنی جایی که می‌تواند باعث وقوع یا تغییر چیزها شود.
اوایل رشد و قبل از اینکه نوزادان به دو سالگی برسند، کنجکاوی آنها شکوفا می‌شود و به کمک تجارب جالب و جدیدی که با اسباب‌بازی‌هایشان به دست می‌آورند، شروع به درک جهان اطراف خود می‌کنند. آنها یاد می‌گیرند که اگر جغجغه‌ای را تکان دهند، صدایی خواهند شنید، یا اینکه اگر توپی را روی زمین پرتاب کنند، ممکن است به بالا برگردد. ساده‌ترین اسباب‌بازی‌ها می‌توانند حواس کودک را فعال کرده و به ابزاری برای یادگیری تبدیل شوند. نوزادان متوجه می‌شوند که می‌توانند باعث ایجاد اتفاقات یا واکنش‌هایی شوند و بدین ترتیب رابطۀ علت و معلولی را درک می‌کنند.
انواع روابط علت و معلولی
- اجتماعی
نوزادان با تعاملات اولیۀ ساده‌ای که با مادر و پدرشان دارند، یاد می‌گیرند که قادرند محیط خود را تغییر دهند. آنها یاد می‌گیرند که اگر گریه کنند، کسی بغلشان می‌کنند، یا آرام و یا سیرشان می‌کنند و بنابراین یاد می‌گیرند که جهان جای امنی است. یاد می‌گیرند که اگر لبخند بزنند، احتمالاً شما را هم وا می‌دارند به آنها لبخند بزنید و یا خم شوید تا آنها را ببوسید. این اَشکال اولیۀ ارتباط، روابط عصبی‌ای را در مغز نوزاد ایجاد و تقویت می‌کند که به رشد مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی او کمک می‌کنند.
- فیزیکی
نوزادان یاد می‌گیرند که می‌توانند جنبه‌هایی از محیط خود را کنترل کنند. محیط کودک در پرورش مهارت‌های استدلال ریاضی و علمی و همچنین فرآیندهای تفکر نقشی حیاتی دارد. بسیاری از اسباب‌بازی‌ها با هدف غنی کردن رشد کودک و وا داشتن او به درک روابط جالب علت و معلولی طراحی شده اند. کودکان با استفاده از این اسباب‌بازی‌ها احساس کنترل می‌کنند، زیرا متوجه می‌شوند که می‌توانند صداهایی تولید کنند یا باعث شوند یک شیء بالا و پایین بپرد. نوزادان همانطور که یاد می‌گیرند هر عملی عکس‌العملی دارد، درک بهتری از علت و معلول پیدا کرده و احساس کنترل بیشتری بر جهان خواهند داشت.
چه زمانی نوزادان درباره علت و معلول یاد خواهند گرفت؟
- در حدود 3 تا 6 ماهگی، نوزادان یاد می‌گیرند که اگر گریه کنند، مراقبشان آرامشان می‌کند. آنها متوجه می‌شوند که برای هر رفتار خاص پاسخی وجود دارد. وقتی که نوزاد با شنیدن صداهای بلند بر‌می‌گردد یا با پاهای خود لگد می‌زند تا کالسکه‌‌اش حرکت کند، در حال درک علت و معلول است. اگرچه والدین ممکن است فکر کنند که به دهان بردن اسباب‌بازی‌ها همیشه نشانه‌ای از دندان درآوردن نوزادشان است، اما این همچنین می‌تواند نشانۀ این باشد که نوزاد دارد محیط اطرافش را از طریق حواسش کشف می‌کند، و این بخش مهمی از رشد اوست.
- در سن 8 ماهگی ، نوزادان شروع به کاوش از طریق صدا و دکمه ها می‌کنند؛ با ضربه زدن بر طبل یا آب‌بازی با دست، یا فشار دادن دکمه‌ها برای شروع تعامل با مراقب خود. در این مرحله، ممکن است نوزاد شما عاشق امتحان کردن سازهای مختلف باشد!
- در سن 12 تا 18 ماهگی، متوجه خواهید شد که کودک شما دوست دارد اشیاء را از روی صندلی خود پایین بیاندازد. محقق کوچک شما دارد یاد می‌گیرد که اگر چیزی را بیندازد، شما آن را دوباره برمی‌دارید. هر چه دفعات بیشتری شیء را بردارید، او بیشتر آن را می‌اندازد تا ببیند شما دوباره برش می‌دارید. هنگامی که برخی الگوها تکرار می‌شوند، نوزاد شما نتیجه‌گیری‌هایی می‌کند. در این سن، ظرفیت نوزاد برای درک واکنش‌های عاطفی افزایش پیدا کرده و او کم‌کم والدین خود بهتر می‌شناسد. نوزاد وقتی شیئی را می‌اندازد، نه تنها عکس‌العمل مادرش به این عمل را یاد می‌گیرد، که با شنیدن صدایی که جسم با برخورد به زمین تولید می‌کند، «فاصله» را نیز کشف می‌کند. همچنین یاد می‌گیرد جسم هر چه به زمین نزدیک‌تر شود، کوچک‌تر می شود. مغز کودک شما بدین گونه شروع به درک و فهم معادلات پیچیدۀ جهان می‌کند.
به یاد داشته باشید که از طریق مشاهدۀ ساده، کودک شما متوجه می‌شود که می‌تواند پیش‌بینی کند و بفهمد که چیزها چرا اتفاق می‌افتند، او یاد می‌گیرد که برای جلب توجه و دریافت تشویق دیگران، با آنها تعامل برقرار کند، و همینطور خواهد فهمید که توانایی برقرار نکردن یک تعامل، با نگاه کردن به سویی دیگر را نیز دارد. سعی کنید کوچولوی خود را در این سن به کاوش و بازی تشویق کنید تا با احساس کنترل بیشتر آشنا شود.
