جدا از کنجکاوی والدین، برای دهه‌ها، این پرسش که چه زمانی، چرا و چگونه کودکان خودآگاه می‌شوند، یک پرسش مهم در حوزۀ روان‌شناسی رشد بوده است. در کتاب «دنیای بین فردی نوزاد» که در سال ۱۹۸۵ منتشر شد، دانیل استرن، روانشناس و محقق، بر مبنای آزمایشات خود با نوزادان و کودکان نوپا اولین شواهد مربوط به خودآگاهی در کودکان خردسال را ارائه داد.

او در یکی از آزمایشات رفتاری خود، کودکان ۱۲ تا ۳۰ ماهه را جلوی آینه قرارداد و بدون اینکه کودک متوجه شود یا از آن آگاه باشد، روی چهرۀ کودک که در آیینه منعکس شده بود خط‌هایی با ماژیک کشید:

او مشاهده کرد که به نظر می‌رسد بچه‌های کوچک‌تر از ۱۸ ماه نمی‌دانند آنچه در مقابل خود می‌بینند انعکاس خودشان است. از سوی دیگر، اکثر بچه‌های بزرگ‌تر از 18 ماه، وقتی رنگ را در صورت منعکس شده خود بینند، بلافاصله به‌جای آینه، علامت روی صورت خود را لمس می‌کنند. به لطف یافته های او، اکنون می‌دانیم که در سنین ۲ تا ۳ سالگی می‌توان انتظار تغییرات مهمی در زمینۀ خودآگاهی داشت.

راه‌های زیادی وجود دارد که کودک شما ممکن است ظهور خودآگاهیش را به شما نشان دهد. بروز خودآگاهی در کودک هنگامی که او تازه از ضمایر برای اشاره به خود استفاده می‌کند،  علاقه و عدم علاقۀ خود را بیان می‌کند یا زمانی که ترجیحات شخصی خود را نسبت به لباس، غذا، حیوانات یا شخصیت‌ها نشان می‌دهد، قابل مشاهده است. شروع به استفاده از نام کوچک برای اشاره به افرادی که می‌شناسد یا خودش، پیشرفت در مهارت‌های عاطفی-اجتماعی خود، علاقه نشان دادن به صمیمیت، ماجراجویی و همدلی از نشانه‌های دیگر بروز خودآگاهی در کودک می‌باشند.